رنگرزی فرش چیست؟
رنگرزی فرش فرآیندی بسیار حساس است که اگر به درستی صورت نگیرد آسیب جدی به فرش وارد می شود که در اغلب موارد ترمیم آن غیر ممکن خواهد شد. به همین علت جهت رنگرزی فرش باید به مراکز معتبر قالیشویی مراجعه کنید تا دچار خسارت سنگین نشوید.
رنگرزی فرش از جمله تخصصی ترین خدمات فرش است که زیبایی آن را دو چندان می کند. رنگرزی فرش به نوعی رنگ آمیزی مجدد فرش است که باعث تثبیت رنگ های آن توسط مواد رنگی صنعتی یا طبیعی می شود.
رنگرزی یا صباغی فرش فرآیندی است که الیاف فرش در محلولی از مواد رنگزا قرار می گیرند و در نتیجه مولکول های رنگ با مولکول های الیاف پیوند برقرار کرده و الیاف رنگ می شوند.
الیاف باید به گونه ای رنگ شوند که در برابر مواد قالیشویی، نور آفتاب، حرارت، رطوبت و سایر عوامل محیطی مقاوم باشند.
چهار عاملی که در فرآیند رنگرزی نقش اساسی دارند عبارتند از:
مواد رنگزا، جنس فرش، مواد شیمیایی کمک کننده و ماشین های رنگرزی.
مواد رنگزا یا طبیعی هستند یا مصنوعی. مواد طبیعی در روش رنگرزی سنتی کاربرد بیشتری دارند. در روش سنتی ابزاری نظیر ظرف یا پاتیل، دماسنج، همزن و ظروف شیشه ای استفاده می شود. از شیوه های رایج رنگرزی می توان به گره ای، کاتازوم و چاپ کلافه ای اشاره کرد.
روش های رنگرزی فرش دستباف و ماشینی
رنگرزی فرش به طور کلی به دو روش سنتی و صنعتی صورت می گیرد.
رنگرزی سنتی
در روش سنتی عمل رنگرزی بدون استفاده از عوامل صنعتی و مواد شیمیایی و در واقع با کمک رنگزا های طبیعی انجام می شود. برخی از گیاهان نظیر روناس، اسپرک، نیل، گل بابونه، چغندر، برگ درخت توت، زعفران و… دارای رنگینه ای با ثبات عالی هستند که در روش رنگرزی سنتی به کار می روند.
در رنگرزی فرش به روش سنتی ابتدا آب را درون پاتیل یا همان ظرف رنگرزی فرش گرم می کنند و زمانی که به دمای مورد نیاز رسید مواد رنگزای طبیعی را به آن اضافه می کنند و بدین طریق حمام رنگ شکل می گیرد. سپس الیاف را وارد حمام رنگ کرده و آنقدر به هم می زنند تا به طور کامل در آن غوطه ور شوند. بعد از آن الیاف را خارج کرده و خشک می کنند و در نهایت با کمک مواد شوینده آن ها را شستشو می دهند.
رنگرزی صنعتی
به فرآیند رنگرزی که در کارخانجات و کارگاه ها با کمک ماشین های مخصوص رنگرزی صورت می گیرد، رنگرزی صنعتی می گویند. از جمله ماشین های رنگرزی فرش می توان به ژیگر هوایی اشاره کرد که به دلیل سرعت عمل بالاتر، مصرف کمتر رنگ و کیفیت بالاتر کاربرد بیشتری در صنایع نساجی دارد.
در روش صنعتی به جای پاتیل از دیگ بخار بهره می گیرند. در این روش از مواد شیمیایی جهت رنگ کردن الیاف استفاده می شود. رنگ های شیمیایی شامل رنگ های اسیدی، دندانه ای، گوگردی، آزوئیک، دیسپرس و… می شوند. برای رنگ آمیزی مواد پلاستیکی و نایلونی می توان از روش صنعتی استفاده کرد.
فرآیند رنگرزی صنعتی توسط دستگاه اشلاب فورس انجام می گیرد. این دستگاه بوبین های سوراخ داری دارد که الیاف به آن پیچیده می شود. سپس بوبین ها در محفظه بوبین قرار می گیرند که ظرفیتی بین 330 تا 500 عدد دارد. در مرحله آخر بوبین ها داخل دیگ بخار وارد می شوند تا رنگرزی شوند.
چه فرش هایی نیاز به رنگرزی دارند؟
در فرش های دستباف از مواد طبیعی برای رنگ کردن الیاف آن ها استفاده می شود که به مرور زمان ممکن است درخشندگی خود را از دست داده و نیاز به ترمیم رنگ پیدا کنند. در واقع فرش هایی که کیفیت اولیه خود را از دست داده اند با کمک رنگرزی احیا می شوند و به شکل سابق باز می گردند.
شستن فرش های دستباف با شوینده های نامناسب ممکن است آن ها را دچار تغییر رنگ کند و در واقع بهتر است این قبیل فرش ها در خانه شسته نشوند و حتما برای این منظور به قالیشویی های معتبر مراجعه شود. ایجاد لکه نیز باعث تغییر رنگ فرش می شود. از دیگر عوامل تغییر رنگ فرش نور آفتاب است. در تمام این موارد برای ترمیم فرش دستباف باید از روش های رنگرزی مناسب استفاده کرد تا فرش جلوه اولیه خود را به دست آورد.
هزینه رنگرزی فرش دستباف
هزینه رنگرزی فرش با توجه به روش به کار رفته برای رنگرزی متفاوت است. هر کدام از روش های سنتی و صنعتی قیمت مختلفی دارند. همچنین نوع مواد رنگزای به کار رفته نیز در تعیین قیمت نهایی مؤثر است.
به طور کلی برای اطمینان از کیفیت رنگرزی فرش دستباف و همچنین هزینه انجام آن باید به قیمت قالیشویی های معتبر و دارای مجوز مراجعه کنید. این مراکز علاوه بر دارا بودن رنگرزهای ماهر و با تجربه از مواد رنگزای با کیفیت و قیمت مناسب نیز استفاده می کنند که هم باعث تضمین کیفیت می شود و هم موجب کاهش هزینه ها. مراکز قالیشویی معتبر هزینه رنگرزی انواع فرش های دستباف را مطابق با تعرفه اعلام شده از سوی اتحادیه قالیشویان دریافت می کنند.
